توسط :
عموما فیلم کمدی را از حیث سرگرمی و خنده می‌شناسیم و شاید کمتر نام کمدی سیاه به گوشمان خورده باشد. شاید جالب باشد بدانید که تا الان فیلم های کمدی سیاه بسیاری را تماشا کرده‌اید بدون آن‌که چیزی از این ژانر بدانید! به طور کلی هدف چنین ژانری آن است که از دریچه طنز، خنده و کنایه به مسائل جدی و سیاسی نگاه کند. از آن‌جایی که شاید با این ژانر آشنایی چندانی نداشته باشید، در این پست تلاش خواهیم کرد تا اطلاعات دقیقی درمورد “Black comedy” به شما بدهیم. در ادامه با مجله مستر دیالوگ همراه باشید.
ژانر کمدی سیاه یا به انگلیسی “Black comedy” یکی از سبک‌های منحصربه‌فرد در دنیای سینما و هنر محسوب می‌شود. در بلک کامدی، هنرمندان تلاش می‌کنند تا موضوعات جدی، تابو و حتی تاریک و تلخ را از دریچه طنز و کمدی در برابر چشمات مخاطب به تصویر بکشند. در واقع گاهی شاید فضای آن وجود نداشته باشد که در جامعه و فرهنگی خاص درمورد یکسری از موضوعات جدی، تلخ و تابوگونه صحبت شود؛ به همین جهت ژانر کمدی سیاه تلاش می‌کند تا با نگاهی در زر ورق پیچیده شده، موضوعات جدی مانند مرگ، بیماری و جنایت را برای مخاطب شرح دهد.
اگر نگاهی به اغلب آثار سینمایی مبتنی بر کمدی سیاه بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که در این آثار رخدادهای تراژیک طنزی می‌افتد. به بیان بهتر اتفاقات تراژیک و شوکه کننده با درون مایه‌ای از طنز همراه می‌شوند. به درستی در این آثار، بار دیگر به ما ثابت می‌شود که کمدی یا شوخ طبعی گاهی می‌تواند مکانیسم دفاعی ما برای شرح یا دور شدن از یک مسئله تلخ و جدی باشد.
اما برای آن‌که فهم دقیق‌تری از کاربرد کمدی سیاه در دنیای سینما کسب کنید، بهتر است تا نگاهی به تاریخچه بلک کمدی در هنر و ادبیات داشته باشیم.
کمدی سیاه چیست؟
ژانر کمدی سیاه یا به انگلیسی “Black comedy” یکی از سبک‌های منحصربه‌فرد در دنیای سینما و هنر محسوب می‌شود. در بلک کامدی، هنرمندان تلاش می‌کنند تا موضوعات جدی، تابو و حتی تاریک و تلخ را از دریچه طنز و کمدی در برابر چشمات مخاطب به تصویر بکشند. در واقع گاهی شاید فضای آن وجود نداشته باشد که در جامعه و فرهنگی خاص درمورد یکسری از موضوعات جدی، تلخ و تابوگونه صحبت شود؛ به همین جهت ژانر کمدی سیاه تلاش می‌کند تا با نگاهی در زر ورق پیچیده شده، موضوعات جدی مانند مرگ، بیماری و جنایت را برای مخاطب شرح دهد.
هدف اصلی کمدی سیاه چیست؟
هدف اصلی کمدی سیاه این است که مخاطب را از جایی که حتی خودش هم انتظارش را ندارد شوکه کند! در واقع با کمک چنین ژانری، علاوه بر آن‌که مخاطب از موضوعات کمدی لذت می‌برد، به موضوعات و مسائلی بسیار جدی فکر خواهد کرد. گاهی مسائلی در زندگی وجود دارند که ما علاقه‌ای به فکر کردن درمورد آن‌ها نداریم؛ اما وقتی که طنز چاشنی کار شود همه چیز فرق خواهد کرد. بنابراین اهداف آثار کمدی سیاه را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:- نژادپرستی؛
- فساد سیاسی؛
- مسائل جنسی؛
- جنگ و تروریسم؛
- فقر، مرگ، قحطی؛
- قتل، خشونت، مرگ.
در آثار کمدی سیاه چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر نگاهی به اغلب آثار سینمایی مبتنی بر کمدی سیاه بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که در این آثار رخدادهای تراژیک طنزی می‌افتد. به بیان بهتر اتفاقات تراژیک و شوکه کننده با درون مایه‌ای از طنز همراه می‌شوند. به درستی در این آثار، بار دیگر به ما ثابت می‌شود که کمدی یا شوخ طبعی گاهی می‌تواند مکانیسم دفاعی ما برای شرح یا دور شدن از یک مسئله تلخ و جدی باشد.
اما برای آن‌که فهم دقیق‌تری از کاربرد کمدی سیاه در دنیای سینما کسب کنید، بهتر است تا نگاهی به تاریخچه بلک کمدی در هنر و ادبیات داشته باشیم.
تاریخچه کمدی سیاه
نخستین کسی که کلمه طنز سیاه را در تاریخ به کار برد، آندره برتون نام داشت. آندره برتون، نظریه پرداز سورئالیست فرانسوی، در سال 1935 میلادی برای اشاره به موضوعاتی همچون شرایط بد اقتصادی، اجتماعی، جنگ‌های بزرگ و… از سبک طنز سیاه استفاده کرد. در ابتدا به جای واژه “Black comedy”، از واژه Humour Noir استفاده می‌شد.جنگ جهانی اول و طنز سیاه
ظهور اولیه طنز سیاه درست به زمان جنگ جهانی اول باز می‌گردد. در همین دوران، نخستین بار آندره برتون، کتابی تحت عنوان گلچینی از کمدی سیاه منتشر کرد. اگرچه این کتاب در آن زمان به مذاق بسیاری از سیاست مدارهای فرانسوی خوش نیامد و با سانسور بسیار گسترده روبرو شد. سرانجام برتون تصمیم گرفت تا در سال 1947 میلادی، بخش‌های جدیدی به این کتاب اضافه کند. در ویرایش جدید کتاب، او شوخی‌های گزنده و طعنه آمیز بیشتری را اضافه کرد.ظهور کمدی سیاه در آمریکا
پس از انتشار نسخه دوم از کتاب گلچینی از کمدی سیاه توسط آندره برتون، حال توجهات بیشتری نسبت به این سبک جلب شد. حدود 18 سال بعد، نخستین بار آقای بروس جی فریدمن در کشور ایالات متحده آمریکا در کتابی با نام طنز سیاه، از کمدی سیاه آندره برتون سخن گفت. حال زمان آن رسیده بود که آمریکا نیز مسیر خودش را در دل این سبک هنری باز کند.ویژگی کمدی سیاه
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که طنز سیاه دقیقا چه ویژگی داشت که آهسته آهسته بر طرفداران آن افزوده شد؟ به طور کلی ویژگی‌های طنز سیاه را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:- پرداختی متفاوت و به دور از غم به موضوعاتی همچون بیماری، مرگ، خشونت، رنج، پوچی و…
- فرصت اعتراض به کلیشه‌های جنسیتی و نژادپرستانه در جهان
- قرار دادن مخاطب بر دو راهی خنده یا شوکه شدن
- صحبت درمورد موضوعاتی که چندان مخاطب پسند نیست
تکنیک های کمدی سیاه
هنرمندان در ادبیات و آثار سینمایی طنز سیاه از تکنیک‌هایی همچون تضاد، تناقض، بزرگنمایی و اغراق استفاده می‌کنند. در واقع گاهی اوقات بنا به صلاحدید، هنرمندان یک مسئله را در چنین آثاری بیشتر از حد ممکن بزرگ می‌کنند یا این‌که دست به تحقیر و کوچک نمایی آن می‌زنند.. به عنوان مثال اگر نگاهی به آثار کمدی ساخته شده از دوران حکومت هیتلر و استالین بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که فیلمسازان از تکنیک تحقیر استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر در چنین جایی هدف این است که اقدامات تراژیک دیکتاتورها با حقارت و کوچک نمایی، برای مخاطب قابل فهم بشود. علاوه بر تکنیک‌های گفته شده، از دو تکنیک بسیار مهم مسخ و استحاله در ادبیات طنز سیاه استفاده می‌شود. به عنوان مثال اگر به داستان مزرعه حیوانات جورج اورول نگاهی داشته باشید، متوجه خواهید شد که از تکنیک مسخ در این اثر استفاده شده است.انواع کمدی سیاه
به طور کلی هنرمندان و فیلمسازان از دو نوع کمدی سیاه می‌توانندر در آثار خودشان بهره ببرند. در ادامه به دو مدل مهم طنز سیاه خواهیم پرداخت.- کمدی سیاه کافکایی: در کمدی کافکایی، شخصیت داستان که فردی خیرخواه، محتاتط و منطقی به نظر می‌رسد، در رویارویی با اتفاقات مختلف بدبیاری به بار می‌آورد. از طرف دیگر سایر شخصیت‌های داستان ممکن است چنین فردی را مزخرف یا بی‌دست و پا بدانند. مثال معروف برای این مدل از کمدی، اثر معروف باستر کیتون است. همچنین در آثار کمدی ایرانی همچون سریال ساختمان پزشکان یا لیسانسه‌ها، نمونه‌های کمدی کافکایی را به وفور می‌توانید مشاهده کنید.
- طنز سیاه سوزناک: طنز سیاه سوزناک یا شوخ طبعی سوزناک، کاملا متفاوت از مدل کافکایی است. در این مدل، شوخی و موضوعات طنز از جانب کسی بیان می‌شود که خودش قربانی موقعیتی به خصوص است. برای شوخ طبعی سوزناک، میتوان به شوخی جالب ریگان اشاره کرد. هنگامی که ریگان مورد اصابت گلوله قرار گرفت، به افرادی که تلاش می‌کردند تا گلوله را از بدن او دربیاورند گفت: امیدوارم که روزی همه‌تون جمهوری خواه باشید!
روانشناسی و کمدی سیاه
نظریه پردازان و روانشناسان بسیار زیادی در طول تاریخ از جنبه‌های روانشناختی کمدی سیاه صحبت کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین افرادی که بارها درمورد اهمیت بلک کمدی صحبت کرده است، زیگموند فروید نام دارد. او در نوشته‌های خود به بار روانی موضوعات جدی و کمک ژانر کمدی به درک بهتر آن صحبت کرده است. در قسمت زیر نقل قولی معروف از فروید در این باره را قرار داده‌ایم:«ضمیر انسان از اندوهگین شدن پیرامون چیزهایی که در واقعیت تحریک‌کننده هستند و وادار کردن خود برای عذاب کشیدن، سر باز می‌زند. ضمیر اصرار دارد بر این‌که نه تنها تحت‌تاثیر آسیب‌های دنیای بیرون قرار نمی‌گیرد، بلکه این آسیب‌ها فقط فرصت‌هایی گاه‌و‌بی‌گاه برای کسب لذت خودش هستند.»
تفاوت کمدی سیاه با سایر فیلم های کمدی
گرچه کمی قبل‌تر درباره کمدی سیاه صحبت کردیم، اما ممکن است هنوز سوالاتی در ذهن شما در مورد تفاوت بین طنز سیاه و سایر آثار کمدی باقی مانده باشد. در این بخش، سعی می‌کنیم تا برخی از تفاوت‌های بین این دو ژانر را برای شما روشن کنیم.شرح موضوعات غیرمنتظره
ژانر کمدی سیاه معمولاً بر مباحث تیره، غیرقابل پیش‌بینی و تراژدی متمرکز است. مسائلی مانند مرگ، بیماری، جنگ، جرم و جنایت و سایر موضوعاتی که به طور کلی به عنوان جدی و ترسناک در نظر گرفته می‌شوند، در طنز سیاه به کار می‌روند. از سوی دیگر، ژانرهای کمدی دیگر ممکن است به موضوعات متنوعی از قبیل عشق و روابط انسانی، ماجراجویی‌های روزانه و حوادث خنده‌دار زندگی روزمره بپردازند.نگاهی جدید نسبت به مسائل
کمدی سیاه تمایل دارد تا از طریق نگاهی تلخ و اغلب غیرمنتظره به موضوعات جامعه، به عنوان مهم‌ترین هدف، سختی‌های موجود در جامعه را به نمایش بگذارد. در حالی که در سایر ژانرهای کمدی، طنز و خنده به عنوان هدف اصلی مد نظر است و سعی می‌شود با ارائه صحنه‌های خنده‌دار و شوخ‌طبعانه مخاطبان از تماشای فیلم بسیار لذت ببرند.مخاطبان
ژانر کمدی سیاه ممکن است برخی از مخاطبان را با موضوعات تاریک و نگران‌کننده‌ای که به آن‌ها می‌پردازد، آشفته کند. در حالی که ژانرهای کمدی دیگر معمولاً سعی دارند تا مخاطبان را سرگرم کنند و احساس خوشحالی و خنده زیادی را برای ساعاتی به آن‌ها هدیه دهند.ترکیب با سایر ژانرهای سینمایی
ژانر کمدی سیاه معمولاً با سایر ژانرها مانند درام، معمایی و هیجانی ترکیب می‌شود. این ژانر توانایی آن را دارد که المان‌های تراژیک و تاریک را با المان‌های طنز آمیز و شوخ‌طبعانه ترکیب کند. به عنوان مثال، یک فیلم کمدی سیاه می‌تواند داستان جنایی و اندکی ترسناک را با طنز و طرح‌های خنده‌دار ترکیب کند.اگر علاقه‌مند هستید تا اطلاعات بسیار دقیق‌تری درمورد سایر ژانرهای کمدی به دست آورید، می‌توانید بلاگ پست درمورد انواع ژانر کمدی چه می دانید؟ را مطالعه کنید.
آثار معروف کمدی سیاه
در یکی دو دهه اخیر، آثار بسیاری در حوزه طنز سیاه تولید شده‌اند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها میتوان به شکل خلاصه به موارد زیر اشاره کرد:- فیلم‌هایی چون فارگو ، دکتر استرنج لاو ، قصه‌ی عامه‌پسند ، لبافسکی بزرگ
- انیمیشن‌های تلویزیونی چون خانواده‌ی سیمپسون و ساوث‌پارک
- سریال‌های تلویزیونی دکستر، خانواده‌ی سوپرانو و افسارگسیختگی
جمع بندی
ژانر کمدی سیاه یا طنز سیاه جزو آن دسته از سبک‌هایی است که بارها و بارها به تماشای آن نشسته‌ایم بدون آن‌که آگاهی داشته باشیم. به همین جهت در این بلاگ پست از مجله مستر دیالوگ تلاش کردیم تا نگاهی به ژانر کمدی سیاه از ابعاد مختلف داشته باشیم. خوشحال می‌شویم تا در بخش کامنت‌ها برای ما بنویسید که بهترین فیلم یا داستان کمدی سیاهی که مشاهده یا خوانده‌اید چیست؟به این مطلب امتیاز دهید
★★★★★ 5/5
Loading...
خیلی اطلاعات کامل و مفیدی بود. مرسی. برای تکلیف دانشگاه میخواستم