فیلم پیر پسر را شاید بتوان متفاوت ترین و شوکه کننده ترین اثر سینمای ایران در 2 سال اخیر دانست! شاید تصور کنید که در معرفی این فیلم در حال اغراق کردن هستیم؛ اما فیلم جدید اکتای براهنی نشان داده است که یک سر و گردن از سایر فیلم‌های سینمای ایران بالاتر است. پیر پسر در ابتدا با حواشی زیادی همراه بود و اصلا قرار نبود تا مجوزی برای پخش و اکران عمومی دریافت کند؛ اما به یکباره ورق برگشت و اکران آن به جنجالی‌ترین خبر و اتفاق تابستان 1404 تبدیل شد. لیست بازیگرانی که در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند شاید تنها یکی از دلایل موفقیت این اثر باشد؛ اما چه فاکتورهایی، فیلم جدید اکتای براهنی را خاص کرده است؟ در ادامه با معرفی فیلم پیر پسر و نقد آن در مجله مستر دیالوگ همراه ما باشید.
معرفی فیلم پیر پسر؛ شوکه کننده ترین فیلم سینمای ایران
- نویسنده فیلم: اکتای براهنی
- کارگردان: اکتای براهنی
- تهیه کنندگان: بابک حمیدیان و حنیف سروری
- بازیگران: لیلا حاتمی، حامد بهداد، محمد ولی‌زادگان، حسن پورشیرازی، محمدرضا داوودنژاد، رضا رویگری، فهیمه رحیم‌نیا و بابک حمیدیان، وحید قاضی‌زاهدی، علی رحیمی، هژیرسام احمدی، وحید رحمتی، شقایق فریادشیران، آرش آقابیک، مهسا باقری، میثم غنی‌زاده، مهری کاظمی، آذر محمدی، محمد برنج‌پور، غلام‌علی رضایی، عباس پرنیانی
- موسیقی متن: حسام ناصری
- تاریخ اکران: 21 خرداد 1404
- مدت زمان فیلم: 190 دقیقه
فیلم جدید اکتای براهنی با نام پیر پسر و بازی بازیگران مشهوی همچون لیلا حاتمی، حامد بهداد، محمد ولی‌زادگان و حسن پورشیرازی برای نخستین بار در جشنواره فجر 1403 به نمایش درآمد. این دومین اثر هنری آقای براهنی محسوب می‌شود که در مدت زمان کوتاهی پس از اکران عمومی خود توانست تا مخاطبین سینمای ایران را به فکر فرو ببرد. این اثر شوکه کننده و بلند، جزو آن دسته فیلمهایی است که مخاطب پس از خروج از سالن سینما تا روزها به آن فکر خواهد کرد!
ایده داستان این اثر، تمام چیزی بود که باعث شد تا فیلم پیر پسر به سینمایی متفاوت در میان حجم انبوه فیلم های کمدی ایرانی تبدیل شود. به باور برخی از منتقدان، آقای اکتای براهنی با ساخت پیر پسر، یک تنه سینمای ایران را نجات داد!
تاریخ اکران فیلم پیر پسر
فیلم پیر پسر در تاریخ 21 خرداد ماه 1404 به اکران درآمد و برای نخستین بار در خلال جشنواره فجر 1403 به نمایش درآمده بود.
خلاصه داستان فیلم پیر پسر
فیلم پیرپسر روایتی تلخ و اجتماعی از زندگی دو برادر میانسال با نام‌های علی و رضا (با بازی حامد بهداد و محمد ولی‌زادگان) است که در خانه‌ای تحت سلطه پدری سخت‌گیر و پرخاشگر (حسن پورشیرازی) روزگار می‌گذرانند. این خانواده با مشکلات مالی جدی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و در فضایی سنگین و متشنج زندگی می‌کنند. ورود ناگهانی زنی به‌نام رعنا (با بازی لیلا حاتمی) به زندگی آن‌ها، همه‌چیز را دستخوش تغییر می‌کند و آن‌ها خودشان را در میانه اتفاقات و تنش‌های عاطفی و ارتباطی می‌بینند؛ اتفاقاتی که در زندگی برای آن‌ها تازگی دارد.
با توجه به صحنه‌های خشونت‌آمیز و فضای جدی فیلم، «پیرپسر» برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.
دلیل توقیف فیلم پیر پسر
برخلاف چیزی که برخی از منتقدین و مخاطبین مطرح می‌کنند، توقیف فیلم پیرپسر را نمی‌توان تنها به دلایل شرعی یا عرفی نسبت داد؛ مسئله، عمیق‌تر و بیشتر ناشی از نگاه سلیقه‌ای و برداشت‌های محافظه‌کارانه‌ای است که برخی تصمیم‌گیرندگان فرهنگی در کشور در مواجهه با آثار هنری دارند. وضعیتی که پیش‌تر درباره‌ی فیلم سنتوری داریوش مهرجویی نیز تجربه شد؛ فیلمی که به دلیل نگاهی متفاوت و غیر سینمایی به پدیده اعتیاد، از اکران محروم شد و درنهایت در بازار قاچاق دست‌به‌دست گشت و سرانجام تهیه‌کننده نیز از غصه دق کرد و کارگردان این اثر تا زمان مرگ، نتوانست به مسیر پیشین خود بازگردد.
در توقیف فیلم پیر پسر، آنچه به‌نظر می‌رسد، بیش از آنکه ریشه در خطوط قرمز عرفی داشته باشد، به مسئله‌ای تکرارشونده بازمی‌گردد: حساسیت نسبت به تصویر پدر در روایت‌های سینمایی. فیلمهایی مانند برادران لیلا نیز به همین دلیل در ابتدای انتشار با محدودیت روبه‌رو شدند. حتی پس از انتشار نیز منتقدین محافظه کار دست از کوبیدن این اثر دست نکشیدند! این در حالی است که در برخی آثار کمدی اخیر که به راحتی مجوز گرفته‌اند، شوخی‌های آشکار جنسی و دیالوگ‌هایی به مراتب صریح‌تر به نمایش درآمده‌اند؛ اما چون قهرمان آن آثار به ساختار قدرت یا مفاهیم سنتی خدشه‌ای وارد نمی‌کند، مشکلی برای نمایش‌شان پیش نمی‌آید!
بنابراین توقیف فیلم پیر پسر با نگاهی سنتی، محافظه کارانه و غیرمنطقی به جایگاه پدر در جامعه ایرانی همراه شده بود؛ جایگاهی که به نظر می‌رسد اهالی فرهنگ و رسانه دوست ندارند تا خدشه‌ای به آن وارد شود و مبادا تقدس آن زیر سوال برود!
نقد فیلم پیر پسر
بدون معطلی به سراغ نقد و بررسی فیلم پیر پسر می‌رویم. در ادامه تلاش کرده‌ایم تا در نقد فیلم پیر پسر نکاتی را درنظر بگیریم که جزئیات داستان فیلم لو نرود. بنابراین اگر هنوز این فیلم را تماشا نکرده‌اید، می‌توانید با خوانش نقد و بررسی مستر دیالوگ، به تصمیم گیری بهتر و دقیق‌تری درمورد تماشای این اثر سینمایی برسید.
بازی خیره کننده حسن پورشیرازی
نخستین چیزی که در نقد فیلم پیر سر یا شاید در جهت ستایش آن بایستی سر تعظیم فرو آوریم، بازی خیره کننده حسن پور شیرازی است.
حسن پورشیرازی با ایفای نقشی متفاوت، چهره‌ای بی‌رحم و ستمگر از شر مطلق را به تصویر می‌کشد؛ شخصیتی که نه تنها از نیکی در رفتار و گفتار بویی نبرده، بلکه در هر لحظه، تهدید و اضطراب بیشتری را در دامن مخاطب می‌اندازد. بازی پورشیرازی فراتر از سطح سینمای ایران است. اغراق نکرده‌ایم، اگر بگوییم که اجرای درخشان و عمیق حسن پورشیرازی را می‌توانیم هم سطح بازیگران مشهور جهان همچون آل پاچینو و کیلین مورفی بدانیم.
موسیقی گیرای فیلم پیر پسر
در نقد فیلم پیر پسر و نگاه منتقدین به آن، به نظر می‌رسد که موسیقی این اثر مورد غفلت واقع شده است. حسام ناصری را بسیاری از مخاطبین با قطعات تحسین‌شده‌اش برای علیرضا قربانی به یاد می‌آورند. او آهنگسازی است که در سال‌های اخیر با خلق ملودی‌هایی ماندگار، نقشی کلیدی در حفظ وضعیت آسیب دیده موسیقی ایران ایفا کرده است.
او در دنیای موسیقی فیلم نیز به‌تدریج جایگاه خود را پیدا کرده است. نقطه اوج حضور او در دنیای موسیقی سینمایی را می‌توان با خلق موسیقی آثاری متنوع مانند فیلم روزی روزگاری آبادان، تابستان همان سال، سریال سرگیجه از میان سریال های ایرانی 1403 و بازی خونی از میان سریال های 1404دانست.
با این حال، ناصری در پیرپسر چهره‌ای متفاوت از هنرنمایی‌های خود را نشان داده است. هنرنمایی او در این اثر باعث شده تا هویتی جدید و متفاوت برای فیلم پیر پسر ساخته شود. موسیقی این فیلم در بسیاری از سکانس‌ها گامی فراتر از صرفا یک موسیقی متن برمی‌دارد و به عنصر اصلی روایت داستان تبدیل می‌شود. ترک‌های طولانی‌تر فیلم، برخلاف انتظار، نه تنها ضرباهنگ اثر را کاهش نمی‌دهند و حوصله شما را سر نمی‌برند، بلکه به‌واسطه‌ی ساختار رمانتیک و تماتیک خود، عمق بیشتری به لحظات احساسی داستان می‌بخشند. نمونه بارز آن، سکانس به‌یادماندنی حضور پدر در خانه رعنا، خروجش، و ایستادن علی در کوچه است که با رقص شمشیرگونه پدر پیوند می‌خورد و به خوبی تصویری حماسی در ذهن مخاطب نقش می‌بندد.
ناصری در این فیلم، به فراخور هر موقعیت، تنوع موسیقی‌های مختلف را به کار گرفته است: از موسیقی اکشن در جدال پدر و پسر گرفته تا ریتم‌های الکترونیک در مهمانی‌های غرق شده در مصرف مواد، از قطعه‌ای وهم‌آلود برای به تصویر کشیدن صحنه قبر کندن گرفته تا ملودی‌هایی رمانتیک برای به نمایش گذاشتن پدیده عشق.
نماد پردازی آگاهانه
در نقد فیلم پیر پسر، به خوبی و به راحتی می‌توانیم به نماد شر مطلق بودن پدر توجه کنیم؛ اما تا چه اندازه توجه ما به سمت سایر نمادهای به کار گرفته شده در فیلم جلب شده است؟
در قلب داستان پیرپسر، سه شخصیت اصلی در خانه‌ای پرتنش زندگی می‌کنند. پدر مستبد و دو پسر مجردی که هر یک نماد سویه‌ای از انسانیت‌اند. علی، پسر بزرگ‌تر با بازی متفاوت و دیدنی حامد بهداد، تجسم آرامش، خرد و خیر است. مردی کتاب خوان و درون‌گرا که باور دارد خشونت راه حلی قطعی برای مشکلات نیست و باید مهار شود. بازی بهداد در این نقش با تمامی کاراکترهایی که او پیش‌تر در فیلم و سریال‌ها به ایفای نقش پرداخته است، متفاوت است.
در مقابل علی، رضا، پسر کوچک‌تر با بازی درخشان محمد ولی‌زادگان، در میانه‌ی این تضاد میان صلح طلبی و شر مطلق بود گرفتار شده0 است؛ شخصیتی که نمی‌تواند سکوت کند اما برای مقابله با شر، به تنهایی ناتوان به نظر می‌رسد. بازی او که شاید برای بسیاری از مخاطبین نخستین تجربه دیدن هنرنمایی او در دنیای سینما باشد، درخشان، زنده و پر از جزئیات است.
همه چیز به شکل ناگهانی بهم میریزد. ورود رعنا با بازی لیلا حاتمی به این معادله میان پدر و دو داداش، نقطه‌ی عطفی در روایت فیلم است. زنی که خودش هم می‌داند فارغ از هر چیزی زیبا است و همین زیبایی او بی‌اثر نیز نیست. لیلا حاتمی در این نقش، یکی از بهترین هنرنمایی‌های چند سال اخیر خود را به نمایش گذاشته است. او حضوری زنانه، ملموس و در عین حال رازآلود دارد که به راحتی تعادل و داینامیک موجود در خانواده را برهم می‌زند و پسرها را وادار می‌کند تا بالاخره با پدر، با گذشته خودشان روبه‌رو شوند.
مضمون و اقتباسی ادبی
پیرپسر در کنار روایت پرکشش و شخصیت‌پردازی دقیقش، اثری است که ردپای روشن و عمیق ادبیات فارسی و انگلیسی را در تار و پود خود حمل می‌کند. با نگاهی به پیشینه ادبی اکتای براهنی و تأثیر انکارناپذیر پدرش رضا براهنی، می‌توان دریافت که این فیلم صرفاً یک درام خانوادگی نیست، بلکه تجربه‌ای روایی با ساختار رمان‌گونه است؛ تجربه‌ای است از دل ادبیات کلاسیک که با لحظه به لحظه تماشای فیلم متوجه آن خواهید شد.
فیلم همچون یک رمان ادبی کلاسیک، با فصل معرفی شخصیت‌ها آغاز می‌شود: قهرمان، ضدقهرمان، نیروهای میانی، و گره‌های عاطفی. رابطه پرتنش پدر و پسر، که به‌تدریج به کشمکشی درونی و بیرونی فیلم پیرپسر تبدیل می‌شود، در خدمت تعلیق و پیشبرد درام قرار می‌گیرد. در دل این روایت، عشقی به‌ظاهر ساده اما ساختارمند نیز شکوفا می‌شود؛ رابطه‌ای که در کنار بستر روایی اصلی، بار معنایی و احساسی اثر را افزایش می‌دهد.
پیرپسر با استفاده از مؤلفه‌های آشنا در ادبیات داستانی کلاسیک—از جمله کشمکش قدرت، تضاد نسلی، و دوگانه خیر و شر—نه‌فقط داستانی روایت می‌کند، بلکه جهان معنایی می‌سازد. جهانی که در آن شخصیت‌ها نه صرفاً بازتاب واقعیت، بلکه حامل مفاهیم عمیق‌تر و نمادین‌اند.
جمع بندی: درنهایت فیلم پیر پسر را تماشا کنیم؟
در دورانی که بسیاری از فیلم‌های ایرانی به روایاتی مشابه، فرم‌هایی تکراری و سکانس‌های مبتذل، لوس و سرشار از شوخی‌های جنسی تن داده‌اند، در نقد فیلم پیر پسر باید گفت که این اثر با جسارت در روایت، فرم و محتوا، سینمایی استثنایی در سینمای امروز ایران به شمار می‌آید. فیلمی سه‌ساعته با تنها چند لوکیشن محدود، اما آن‌چنان دقیق دکوپاژ و طراحی شده که تماشاگر در هیچ لحظه‌ای حس کش‌آمدن یا اضافه‌بودن سکانسی را ندارد. برعکس، هرچه زمان پیش می‌رود، ریتم درونی فیلم تندتر و آدرنالین مخاطب برای شنیدن و تماشای ادامه داستان بیشتر می‌شود. تا جایی که در پایان، با دوربین سرگردان در ویرانکده و صدای آداجیوی ساموئل باربر، حس غریب و عمیق «تجربه‌ی سینما» دوباره به حس و حال تماشاگر باز می‌گردد.
در سینمایی که از اواخر دهه ۷۰ به‌ندرت نشانی از شجاعت در روایت یا تمایز در فرم دیده شده، و بیشتر فیلم‌ها از نمایش خیر و شر صریح و روایت‌های تند و تیز پرهیز می‌کنند، پیرپسر حکم یک اتفاق متفاوت و ستایش کننده را دارد. فیلمی که هم سکانس اکشن، هم روحی بی‌بدیل برای روایت‌های درام و تابو شکن دارد. سینمایی که نشان می‌دهد شاید زندگی بتواند چیزی فراتر از خشم باشد. بنابراین اگر قصد دارید که پس از مدت‌ها به تماشای فیلمی متفاوت در سینمای ایران بنشینید که لحظه به لحظه آن شما را میخکوب کند، پیشنهاد می‌کنیم همین حالا بلیط سینما فیلم پیر پسر را خریداری کنید!
درنهایت اگر به تماشای این فیلم نشسته‌اید خوشحال می‌شویم که برای ما بنویسید: نظر شما درمورد این فیلم چیست؟ نقاط قوط و ضعف آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟ منتظر نظرات ارزشمند شما فیلمبازان عزیز هستیم.
در حال ثبت امتیاز، لطفا منتظر بمانید
